Jak miasta budują odporność? Jak sprawić by ich rozkwit był trwały, a więc zgodny z możliwościami planety? „W kierunku miejskiej rezyliencji” — pod takim hasłem została zainaugurowana 14 marca 2024 w Ambasadzie Francji w Warszawie kolejna edycja programu Eco-Miasto.
Od przeszło dziesięciu lat, celem programu Eco-Miasto jest popularyzacja idei zrównoważonego rozwoju wśród polskich miast. Organizatorzy programu: Ambasada Francji w Polsce i UNEP/GRID-Warszawa, które wypełnia w Polsce misję Programu ONZ ds. Środowiska (UNEP), realizują ją co roku poprzez webinary i warsztaty, publikacje, konferencje i kolejne edycje konkursu dla samorządów miejskich, w którym najlepsze pro-środowiskowe projekty rywalizują o laur Eco-Miasta. Konkurs 11. edycji rozpocznie się 22 kwietnia 2024.
— W tym roku tematem wiodącym jest budowanie rezyliencji miast. To bardzo ważne w kontekście kryzysu klimatycznego i kryzysu różnorodności biologicznej. Będziemy się nad tym tematem pochylali, łącząc go z odpowiedzią na jakość życia miast, a więc uwzględniając kwestie czystości powietrza, efektywności energetycznej, zrównoważonej mobilności czy też — bardzo związanej z miejską rezyliencją — zielonej infrastruktury — powiedziała otwierając 11. edycję programu dyrektor generalna UNEP/GRID-Warszawa Maria Andrzejewska.
Istota miejskiej rezyliencji
Miejska rezyliencja (miejska odporność) jest zdolnością systemu miejskiego — przedsiębiorstw, instytucji, organizacji i samych mieszkańców — do dostosowywania się do zmieniających się okoliczności zewnętrznych, tworzenia nowej równowagi i utrzymania kierunku rozwoju bez względu na zagrożenia i wstrząsy. Tegoroczna edycja programu dedykowana jest wzajemnym powiązaniom systemów: społecznego i ekologicznego miast, ale też zróżnicowaniu wewnątrz miejskiego systemu społecznego, zwiększającemu zdolność adaptacyjną do zewnętrznych wyzwań. — Zrównoważone miasto zakłada wiele podmiotów. – przekonywał Audelin Chappuis, radca kulturalny Ambasady Francji w Polsce — Konstrukcja miasta nie jest decyzją jednej osoby, ale wielu stron, które decydują o kształcie miejskiego życia. Dlatego Eco-Miasto wspiera wiele podmiotów współdziałających w służbie jakości zrównoważonego rozwoju.
Pojęcie miejskiej rezyliencji zyskuje na aktualności wobec pojawiających się na horyzoncie wyzwań środowiskowych, jak ekstremalne zjawiska pogodowe z falami upałów, nawalnymi deszczami i suszami, zanieczyszczeń powietrza i wód, lub potencjalnych zagrożeń sanitarnych i geopolitycznych wstrząsów — tym bardziej, że wyzwania te rzadko występują w izolacji. Poproszony o wprowadzenie do tematu miejskiej odporności, Sebastien Maire, dyrektor Stowarzyszenia France Ville et Territoires Durables (Zrównoważone miasta i terytoria Francji), powiedział, że choć jako globalna społeczność robimy już dużo dla zatrzymania globalnego ocieplenia, działania te nie wystarczą wobec kumulujących się wyzwań i będziemy musieli zrobić znacznie więcej, zwłaszcza w ośrodkach miejskich, które stają się też ośrodkami zmian. Jednak, jak zauważył, transformacja ekologiczna jaka dokonuje się w miastach nie może odbywać się kosztem życia ludzi. — Jesteśmy przekonani, że większość rozwiązań jest już dostępna i teraz musimy podjąć ogromy wysiłek uwrażliwiania przedstawicieli sektora publicznego i prywatnego, by skłonić ich do współdziałania w regionach.
O istotności budowania odporności obszarów miejskich wrażliwych terytorialnie w obliczu zagrożeń wynikających ze zmiany klimatu mówiła podczas otwarcia 11. edycji Wiktoria Saganowska, dyrektor Departamentu Strategii z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. — Miejska rezyliencja jest jednym z tematów krajowej polityki miejskiej, w której podkreślamy, że dla lepszej jakości życia miast, konieczne jest budowanie ich odporności. Jako kreatorzy polityk rządowych, proponujemy szereg zmian, dotyczących polityki miejskiej stawiając na ścisłą współpracę z samorządami i naukowcami we wdrażaniu tych celów.
Zamykając spotkanie, ambasador Francji W Polsce Etienne de Poncins wyraził nadzieję, że polskie miasta będą rozkwitać i zmieniać się podnosząc jakość życia mieszkańców, a także, że stale praktykowana współpraca między miejskimi ośrodkami w regionach sprawi, że zwiększą swoją zdolność do odpowiedzi na zagrożenia związane z kryzysem klimatycznym.
Nowości i kontynuacje w Eco-Miasto 2024
O doświadczeniach z udziału w projekcie Eco-Miasto rozmawiali przedstawiciele partnerów Eco-Miasto i samorządów-uczestników poprzednich edycji: Arkadiusz Ptak, Burmistrz, Urząd Miasta i Gminy Pleszewa uznanego miastem 15-minutowym, Agnieszka Gutowska, dyrektor ds. komunikacji, Nhood, Magdalena Młochowska, dyrektor koordynator ds. zielonej Warszawy, Urząd m.st. Warszawy oraz Izabela Rakuć-Kochaniak, prezes zarządu Fundacji Veolia Polska, dyrektor ds. CSR, Veolia Energia Polska. Rozmówcy podkreślali wagę partnerstw i współpracy między sektorem publicznym, prywatnym i społecznym w budowaniu zaangażowanej społeczności miejskiej wokół celów zrównoważonego rozwoju.
Pięć kategorii konkursu Eco-Miasto 2024
Flagowym elementem programu Eko-Miasto jest konkurs dedykowany polskim miastom. Już od 22 kwietnia 2024, samorządy mogą zgłaszać swoje już wdrożone na terenie miasta projekty i pochwalić się jak te zmiany poprawiają jakość życia mieszkańców. Jury konkursu Eko-Miasto 2024 czeka na projekty w pięciu kategoriach:
- Efektywność energetyczna
- Zrównoważona mobilność
- Gospodarka wodna
- Gospodarka obiegu zamkniętego
- Zielono-błękitna infrastruktura
Od pierwszej edycji konkursu w 2013 roku, Jury konkursowe promuje i nagradza innowacyjne rozwiązania oraz takie praktyki wdrażane przez miasta, które wspierają zrównoważony rozwój poprzez świadome zarządzanie zasobami, redukcję emisji, ochronę środowiska naturalnego oraz poprawę jakości życia mieszkańców. Temat 11 edycji konkursu sugeruje również, że nagrodzone zostaną między innymi takie rozwiązania, w których ludzie i przyroda współdziałają w obliczu zmian i adaptują się do zewnętrznych wyzwań.
Formularze zgłoszeniowe, które należy wypełnić w trybie on-line, dostępne będą od 22 kwietnia 2024.
W tym roku, Ambasada Francji w Polsce ufundowała Nagrodę Specjalną — wizytę studyjną we Francji. Ponadto, każde zwycięskie miasto otrzyma tytuł Eco-Miasta i znak jakości 11. edycji Eco-Miasta. Wszyscy kandydaci mają szansę na nagrody specjalne od firm: Nhood Polska/Ceetrus, Grupa Renault Polska, Fundacja Veolia Polska (partnerów strategicznych programu) i InPost Green City (partnera głównego).
Warsztaty regionalne
Istotnym działaniem projektowym w kolejnych miesiącach programu będzie organizacja tematycznych warsztatów merytorycznych. Rozłożenie na kolejne miesiące dyskusji na temat możliwości i wyzwań, przed jakimi stoją miasta, pozwoli na lepsze reagowanie na kierunki debaty publicznej wokół miast i polityki miejskiej. Umożliwi również nawiązywanie współpracy z innymi podmiotami, zajmującymi się promowaniem wizji zrównoważonego rozwoju miast.
Konferencja Eco-Miasto 2024
Międzynarodowa konferencja Eco-Miasto będąca zwieńczeniem każdej kolejnej edycji programu, odbędzie się 1 października 2024 w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Konferencja będzie sceną dla ogłoszenia i nagrodzenia zwycięzców tegorocznej edycji konkursu. Będzie też okazją do wymiany opinii, doświadczeń i informacji na temat inicjatyw inspirujących wspólne działania miejskie.
Podejmowane w tym roku tematy będą próbą odpowiedzi na pytanie, jak należy kształtować polskie miasta, aby były zdolne do adaptacji i utrzymania zrównoważonego kierunku rozwoju, w obliczu wyzwań środowiskowych i skutków zmiany klimatu, ograniczonych zasobów czy zagrożeń epidemiologicznych, mając ciągle na uwadze dobrostan mieszkańców miast. Konferencja prowadzona będzie w języku polskim i francuskim.
Eco-Miasto w publikacjach
Sukcesy osiągane przez miasta uczestniczące w programie mogą stanowić inspirację i wzór do naśladowania dla innych społeczności lokalnych. Elementem programu, którego rolą jest ukazywanie dobrych rozwiązań, jakie warto powielać są podsumowujące każdą kolejną edycję publikacje Eco-Miasto. Publikacja podsumowująca 11. edycję ukaże się pod koniec roku 2024.
„Miasta, Ludzie, Przyszłość”, to publikacja podsumowująca doświadczenia jubileuszowej, 10. edycji programu. Poza informacjami podsumowującymi rok warsztatów dla samorządów, konferencję oraz nagrodzone przez Jury zrównoważone projekty polskich miast, publikacja oferuje przegląd aktualnych trendów i urbanistycznych doświadczeń z całego świata, dotykających zagadnień odpowiedzi na zmianę klimatu, roli natury w adaptacji miast do jej skutków, a także roli sztucznej inteligencji w innowacyjnym podejściu do stających przed miastami wyzwań.
Comment les villes construisent-elles leur résilience ? Comment rendre leur épanouissement durable et donc conforme à la capacité de la planète ? « Vers la résilience urbaine » – c’est sous ce thème que la nouvelle édition du programme Eco-Miasto a été inaugurée le 14 mars 2024 à l’Ambassade de France à Varsovie.
Depuis plus de dix ans, l’objectif du programme Eco-Miasto est la vulgarisation de l’idée du développement durable auprès des villes polonaises. Les organisateurs du programme : l’Ambassade de France en Pologne et UNEP/GRID-Varsovie, qui mène en Pologne la mission du Programme des Nations unies pour l’environnement (PNUE), la réalisent chaque année à travers des webinaires et des ateliers, des publications, des conférences et des éditions consécutives du concours pour les collectivités urbaines dans lequel les meilleurs projets verts sont en lice pour le laurier d’Eco-Miasto [en français : une ville verte]. Le concours de la 11e édition commencera le 22 avril 2024.
— Cette année le sujet principal est la ville résiliente. C’est très important dans le contexte de la crise climatique et de la crise de biodiversité. Nous nous pencherons sur ce sujet, en l’articulant avec la qualité de vie en ville, compte tenu de la qualité de l’air, l’efficacité énergétique, la mobilité durable ou, ce qui est plus lié à la résilience urbaine, l’infrastructure verte, a dit Maria Andrzejewska, directrice générale d’UNEP/GRID-Varsovie, en lançant la 11e édition du programme.
L’essence de la résilience urbaine
La résilience urbaine est la capacité d’un système urbain – les entreprises, les institutions, les organisations et les habitants eux-mêmes – à s’adapter à des circonstances externes volatiles, à créer un équilibre et à maintenir une direction de développement, indépendamment des menaces et des bouleversements. L’édition de cette année est consacrée aux interconnections entre les systèmes : social et écologique des villes, mais aussi à la diversification à l’intérieur d’un système urbain social qui augmente la capacité d’adaptation à des défis externes. – La ville durable implique de nombreux acteurs, a argumenté Audelin Chappuis, conseiller de coopération et d’action culturelle à l’Ambassade de France en Pologne. La construction de la ville n’est pas la décision d’un seul décideur, c’est une composition issue de la coopération d’une grande diversité d’acteurs qui sont tous au service de notre cadre de vie. C’est pourquoi Eco-Miasto soutient de nombreuses entités qui travaillent ensemble au service de la qualité du développement durable.
Le concept de la résilience urbaine devient une actualité face à des défis environnementaux qui apparaissent à l’horizon, tels que les phénomènes météorologiques, les vagues de chaleur, les fortes pluies et les sécheresses, la pollution de l’air et de l’eau, les risques sanitaires potentiels et les bouleversements géopolitiques, d’autant plus que ces défis sont rarement isolés. Dans son discours introductif, Sébastien Maire, directeur de l’association France Ville et territoires Durables, a dit que même si nous, en tant que la communauté internationale, faisons déjà beaucoup pour arrêter le réchauffement climatique, ces mesures sont loin d’être suffisantes face aux défis qui s’accumulent et nous devrons faire beaucoup plus, en particulier dans les centres urbains, qui deviennent également des centres de changement. Pourtant, comme il a remarqué, la transition écologique qui a lieu dans les villes ne peut pas se passer au détriment de la vie des leurs habitants. — Nous sommes convaincus qu’une grande partie de solutions, voire toutes les solutions sont déjà là. Il y a un énorme effort à réaliser de sensibilisation des représentant des secteurs public et privé pour les faire travailler ensemble dans les régions.
L’importance de renforcer la résilience des zones urbaines territorialement vulnérables face aux menaces du changement climatique a été abordée lors de l’ouverture de la 11e édition par Wiktoria Saganowska, directrice du département de la stratégie du ministère des Fonds et de la Politique régionale. — La résilience urbaine est un des sujets de la politique urbaine nationale, dans laquelle nous soulignons que pour une meilleure qualité de vie dans les villes, il est nécessaire de les rendre résilientes. En tant que créateurs des politiques gouvernementales, nous proposons un certain nombre des changements concernant la politique urbaine, en misant sur une coopération étroite avec les collectivités locales et les scientifiques dans la mise en œuvre de ces objectifs.
En clôturant la réunion, l’ambassadeur de France en Pologne, Etienne de Poncins, a exprimé l’espoir que les villes polonaises s’épanouissent et se transforment en améliorant la qualité de vie de leurs habitants, et que la coopération constamment pratiquée entre les centres urbains dans les régions les rende plus aptes à répondre aux menaces posées par la crise climatique.
Nouveautés et continuités dans Eco-Miasto 2024
Les représentants des partenaires d’Eco-Miasto et des collectivités locales qui ont participé aux éditions précédentes ont parlé de leur expérience de participation au projet Eco-Miasto. Arkadiusz Ptak, maire de la ville et de la commune de Pleszew, nommée ville du quart d’heure, Agnieszka Gutowska, directrice de la communication, Nhood, Magdalena Młochowska, directrice-coordinatrice pour une Varsovie verte de la mairie de la ville de Varsovie, et Izabela Rakuć-Kochaniak, présidente du Conseil d’administration de la Fondation Veolia Polska, directrice RSE, Veolia Energia Polska. Les intervenants ont souligné l’importance des partenariats et de la coopération entre les secteurs public, privé et social dans la construction de l’engagement de la communauté urbaine autour des objectifs du développement durable.
Cinq catégories du concours Eco-Miasto 2024
Le fleuron du programme Eco-Miasto est un concours pour les villes polonaises. À partir du 22 avril 2024, les collectivités locales pourront présenter leurs projets déjà mis en œuvre dans la ville et montrer comment ces changements améliorent la qualité de vie des habitants. Le jury du concours Eco-Miasto 2024 attend des projets dans cinq catégories:
- L’efficacité énergétique
- La mobilité durable
- La gestion de l’eau
- L’économie circulaire
- Les infrastructures vertes et bleues
Depuis la première édition du concours en 2013, le jury promeut et récompense les solutions innovantes et les pratiques mises en œuvre par les villes qui soutiennent le développement durable par une gestion consciente des ressources, la réduction des émissions, la protection de l’environnement et l’amélioration de la qualité de vie des habitants. Le thème de la 11e édition du concours suggère également que les solutions dans lesquelles les personnes et la nature interagissent face au changement et s’adaptent aux défis extérieurs, entre autres, seront récompensées.
Les formulaires de candidature à remplir en ligne seront disponibles à partir du 22 avril 2024.
Cette année l’Ambassade de France en Pologne a financé un prix spécial – une visite d’étude en France. En outre, chaque ville lauréate se verra décerner le titre d’Eco-Miasto et un label de qualité de la 11e édition d’Eco-Miasto. Tous les candidats ont la possibilité de gagner des prix spéciaux offerts par les entreprises : Nhood Polska/Ceetrus, Grupa Renault Polska, Fondation Veolia Polska (partenaires stratégiques du programme) et InPost Green City (partenaire principal).
Ateliers régionaux
L’organisation d’ateliers thématiques constituera une activité importante du projet au cours des prochains mois du programme. En étalant sur des prochains mois la discussion sur les opportunités et les défis auxquels les villes sont confrontées, il sera possible de mieux répondre aux orientations du débat public sur les villes et la politique urbaine. Ceci permettra aussi de nouer la coopération avec d’autres entités qui s’occupent de la vulgarisation de la vision du développement urbain durable.
Conférence Eco-Miasto 2024
La conférence internationale Eco-Miasto, qui est le point culminant de chaque édition successive du programme, aura lieu le 1er octobre 2024 au Centre Copernic à Varsovie. La conférence ouvrira la voie à l’annonce et à la remise des prix aux lauréats du concours de cette année. Elle sera également l’occasion d’échanger des opinions, des expériences et des informations sur des initiatives inspirant une action urbaine commune.
Les thèmes de cette année tenteront de répondre à la question de savoir comment les villes polonaises devraient être façonnées pour être adaptables et durables face aux défis environnementaux et aux effets du changement climatique, aux ressources limitées ou aux menaces épidémiologiques, en gardant constamment à l’esprit le bien-être de leurs habitants. La conférence se déroulera en polonais et en français.
Eco-Miasto dans les publications
Les succès des villes participantes au programmes peuvent être une source d’inspiration et servir d’exemple à suivre par d’autres communautés locales. Un élément du programme, dont le rôle est de montrer les bonnes solutions qui méritent d’être reproduites, est constitué par les publications sur Eco-Miasto qui résument chaque édition successive. La publication résumant la 11e édition paraîtra à la fin de 2024.
« Miasta, Ludzie, Przyszłość » [en français : Villes. Citoyens. Futur] est une publication résumant les expériences de cette 10e édition-anniversaire du programme. Outre les informations résumant une année d’ateliers pour les collectivités locales, la conférence et les projets durables dans les villes polonaises récompensées par le jury, la publication offre un panorama de tendances actuelles et d’expériences du monde entier, touchant des réponses aux changements climatiques, le rôle de la nature dans l’adaptation des villes à leurs effets, de même que le rôle de l’intelligence artificielle dans une approche innovante des villes face à des défis..
